Natuurinclusief daklandschap – verslag break-out-sessie 3
In deze break-out sessie werd het belang van natuurinclusief bouwen centraal gesteld onder leiding van Niels de Zwarte (Bureau Stadsnatuur), Florence van Haastrecht (BeeGrateful) en Nicky Castricum (Vlindertuin Mot in Mokum). De sessie daagde deelnemers uit om na te denken over hoe natuur een integrale rol kan spelen in moderne bouwprojecten. De kernboodschap: natuurinclusief bouwen is niet alleen een duurzame keuze, maar ook een noodzakelijke stap richting een toekomst waarin steden en natuur hand in hand gaan.
Ontwerpen met de Natuur: de 5 V’s
De sessie startte met een introductie van de “5 V’s”, een eenvoudige maar krachtige leidraad voor het ontwerpen met biodiversiteit. Verbinding, variatie, voedsel, veiligheid en voortplanting vormen de basisprincipes. Dit zijn de essentiële elementen die vogels, insecten en andere dieren nodig hebben om te gedijen in de stedelijke omgeving. Niels de Zwarte benadrukte dat het niet gaat om losse initiatieven, maar om de samenhang tussen deze factoren. Een vogel heeft immers niet alleen een nest nodig, maar ook voedselbronnen en beschutting.
Deelnemers in de huid van diersoorten
Om de theorie in de praktijk te brengen, kregen de deelnemers een uitdagende casus: het ontwerpen van een appartementencomplex met 82 woningen, waarbij de natuur een hoofdrol speelt. De groep werd verdeeld in vijf teams, elk met hun eigen “icoonsoort” zoals de pissebed, het blauwtje en de rode kwikstaart. Deze oefening stelde de deelnemers in staat om vanuit het perspectief van verschillende diersoorten na te denken over hoe een bouwproject hun leefomgeving kan verrijken.
Praktische oplossingen voor natuurinclusief bouwen
Tijdens de sessie kwamen verschillende praktische oplossingen aan bod. Zo werd benadrukt hoe belangrijk het is om te beginnen met een goede analyse van de omgeving: de positie van de zon, de windrichtingen, de bodemsoort en de inheemse flora zijn allemaal bepalend voor het succes van een natuurinclusief ontwerp. Bijenhotels, bordjes voor bewustwording en een zorgvuldig maaibeleid kunnen vervolgens bijdragen aan het zichtbaar maken van de stappen die gezet worden.
Nicky Castricum benadrukte dat je met “arme grond” juist de meeste biodiversiteit kunt creëren, mits de planten op de juiste plek staan en waardplanten een centrale rol spelen. Deze planten trekken rupsen aan, die vervolgens vogels lokken, waardoor het ecosysteem zichzelf in balans brengt. Hij illustreerde dit met een voorbeeld uit de praktijk: een stenig plein dat werd omgevormd tot een biodivers gebied. Hoewel er in eerste instantie een plaag van rupsen ontstond omdat er nog geen vogels waren, vond de natuur uiteindelijk haar eigen evenwicht. Zijn boodschap was helder: werken met planten hoeft niet duur te zijn. Door te werken met zandrijke grond en de juiste planten op de juiste plek, kan met minimale middelen een maximaal effect worden bereikt.
Creatieve oplossingen voor daken met beperkte draagkracht
De vraag kwam op: hoe kunnen we daken inzetten voor biodiversiteit, zelfs als de constructieve mogelijkheden beperkt zijn? De sprekers gaven inspirerende voorbeelden, zoals het gebruik van dood hout – het “levendigste hout dat er bestaat” – boven draagmuren of kolommen. Ook grind- en bruine daken kunnen interessant zijn voor vogels zoals schooleksters, terwijl eenjarige planten hier goed op gedijen. Zelfs aan de stangen van zonnepanelen kunnen nestkasten worden opgehangen, wat extra leefruimte biedt voor vogels en insecten.
Conclusie: Natuurinclusief bouwen, zonder gif en met inheemse soorten
De conclusie van de sessie was helder: er wordt nog steeds te veel gebruik gemaakt van pesticiden, terwijl natuurinclusief bouwen vraagt om inheemse, biologische en gifvrije oplossingen. Een goed maaibeleid en gecontroleerd verwilderen zijn belangrijke stappen om de biodiversiteit in de stad te bevorderen. De deelnemers verlieten de sessie met concrete handvatten en inspiratie om natuurinclusieve ontwerpen in hun eigen bouwprojecten te integreren.
Natuurinclusief bouwen is niet alleen een kwestie van esthetiek of duurzaamheid; het is een manier om de stad opnieuw vorm te geven als een plek waar mens en natuur elkaar versterken.
