Streven naar lange termijn oplossingen en een integrale groen-blauwe aanpak: zo kijkt Waterschap Amstel Gooi en Vecht naar de toekomst
Een gesprek met Peter Smit, lid Dagelijks Bestuur van Waterschap Amstel Gooi en Vecht
Peter komt uit een familie van bouwers en noemt zichzelf het recalcitrante jongetje uit het gezin. Hij voelt zich betrokken bij alles wat er in een buurt of gemeenschap leeft en is eigenlijk ongeschikt voor een kantoorfunctie, zegt hij zelf. Smit bevindt zich dan ook het liefst tussen de mensen, of in zijn buurt ‘het waterschap.’ Wat hem drijft is niet zozeer de fysieke leefomgeving maar het welzijn en de toekomst van de mensen om zich heen. En voor het waterschap mag hij op het gebied van onder andere waterregulering vooral met onze toekomst bezig zijn. Hoe zetten we ons schrap tegen extreme weersomstandigheden en het veranderend klimaat? We vragen Peter naar de visie van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht hierop.
Bouwen aan waterveiligheid op lange termijn
We trappen af met een introductie van het waterschap. Peter: “Ons watersysteem staat onder druk door verstedelijking en het veranderend klimaat en een deel van Nederland ligt onder zeeniveau. Vanuit de kern werken we aan waterveiligheid, dus simpel gezegd, dijken bouwen, maar ook het water schoonhouden.” En dat doet het waterschap niet voor een paar jaar, maar het liefst voor een hele lang periode. “Wij als bewoner zijn natuurlijk de primaire gebruiker, maar je doet het juíst ook voor de toekomstige gebruiker in de buurt, het land en de Metropoolregio.” Het lange termijn denken zit in de cultuur van het waterschap, benoemt Peter. “Als rol van het waterschap moet je kijken naar het hele systeem. Ik zie het als mijn taak om aan tafel te komen bij bestuurders en deze lange termijnvisie in te brengen.”
“Als het water dan weer flink zakt in tijden van droogte, zie je soms het wc-papier in lage struiken hangen.”
Wc-papier in de bosjes
We vragen Peter wat de grootste bedreiging is bij het bouwen aan een robuust en veilig watersysteem. Hij maakt zich vooral zorgen over het welzijn van zijn inwoners in periodes van extreme hitte en droogte. “Mensen die in een dichte verstedelijkte omgeving zitten met misschien wel een te groot gezin in een te klein appartement. Die naar buiten stappen in een winkelgebied zonder bomen. Dat is niet te doen.” Hitte is dan een eerste bedreiging wat op te lossen is met water. Maar dat is schaars, en de kwaliteit komt in geding bij extreme hoosbuien. Peter: “Naast hitte en droogte hebben we ook nog een andere uitdaging: hoosbuien. Als het hard regent kan het zijn dat de riolering het water niet kan verwerken waardoor deze overstroomt. Het vieze rioolwater stroomt dan door een buis de grachten in. Een riooloverstort noemen we dat. Als het water dan weer flink zakt in tijden van droogte, zie je soms het wc-papier in lage struiken hangen. Door klimaatverandering kan dit vaker voorkomen. Het is dan ook belangrijk om onze omgeving hierop aan te passen. Zodat niet alleen het riool deze regendruppels hoeft op te vangen, maar ook de omgeving een handje helpt.”
“Ik riep altijd: ‘water en de rest komt later’. Nu zeg ik, ‘bomen en water en de rest komt later’.”
Groen-blauwe onderlaag
De oplossingen die Peter noemt om waterschaarste, hitte en riool overstort tegen te gaan, ontstaan vooral door integrale samenwerking en het koppelen van verschillende thema’s. Hij noemt het zelf het bouwen aan een groen-blauwe ‘underlayer’. Peter: “Ik riep altijd, ‘water en de rest komt later’. Nu zeg ik, ‘bomen en water en de rest komt later’. Water hebben we nodig, dat staat voorop. Maar in periode van hitte en waterschaarste hebben we groen nodig en biodiversiteit. Je omgeving waterrobuust maken kun je goed verbinden aan andere transities bijvoorbeeld bodemdaling, klimaatadaptatie en de energietransitie.” Het waterschap is verantwoordelijk voor 19 gemeenten en vervult hiermee ook een taak voor de Metropoolregio Amsterdam, legt Peter uit. “Wij werken samen met andere drinkwaterbedrijven maar zijn ook in gesprek met provincies en gemeenten die graag willen bouwen. Dat gaat over de verstedelijkingsopgave, je hebt met elkaar te maken. Zet mensen bij elkaar om dingen in gang te zetten en resultaten te boeken. Water en bodem, dat is leidend voor allerlei vraagstukken.”
Gebiedsgerichte dakenaanpak
Deze integrale visie strookt goed met de missie van Rooftop Revolution om de daken multifunctioneel inzetbaar te maken: verbind gebruiksfuncties aan elkaar, zet de daken niet alleen in voor wateropslag, maar ook voor recreatie, energie en biodiversiteit. Dit kan Peter beamen. Hij voegt eraan toe dat het belangrijk is gebiedsgericht te kijken, dus ook naar de context van het gebouw. “Kijk naar de hoogte: ligt het laag of hooggelegen. Welke grondsoort is aanwezig, zand of veen, en ligt het in een landelijk of versteend gebied? En maak daarop je keuze. Dan kan je eigenlijk met weinig geld veel realiseren omdat je meerdere transities tegelijk aanpakt.”
“Elke druppel telt. En we hebben organisaties als Rooftop Revolution nodig om aan te jagen, te katalyseren, mensen te verbinden en aan te spreken op hun verantwoordelijkheid.”
Elke druppel telt!
Niet alleen het combineren van transities en een gebiedsgerichte aanpak, ook flexibiliteit van maatregelen is onderdeel van een toekomstbestendige aanpak zegt Peter. “Iedereen kan wel iets doen. Kijk naar gradaties van inventiviteit en toepasbaarheid. Als particulier kun je denken aan groen op je schuur, maar maak het verplicht dat bedrijvendaken en nieuwbouw van zonnepanelen en groen worden voorzien. En plaats op het dak van een datacenter een slim blauw-groen dak met kleppen die het water vasthouden.” Om mensen in het werkgebied van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht te helpen aan de slag te gaan, is er een stimuleringsregeling ingesteld. Deze subsidie is beschikbaar voor een brede doelgroep: zowel particulieren, verenigingen als non-profit organisaties kunnen hier bijvoorbeeld een daktuin, geveltuin of regenton mee aanschaffen. Peter: “Elke druppel telt. En we hebben organisaties als Rooftop Revolution nodig om aan te jagen, te katalyseren, mensen te verbinden en aan te spreken op hun verantwoordelijkheid. We moeten het uiteindelijk samen doen.”
